TEMİZ DENİZLER İÇİN KÜREK ÇEKSEK (SU 3)
Pek çok kürekçinin de bildiği gibi Dünya Kürek Federasyonu uzun bir süredir WWF derneği ile Temiz Su projesinin destekçisi. Su anlamında dezavantajlı bir bölge olan Afrika Kafue Nehrinde eski olimpiyat kürekçileri ile beraber yürütülen spesifik bir projede var. Okyanusları geçen, kürek ile Dünyayı turlayan Erden Eruç veya Roz Savage gibi kürekçilerin çoğunun da sloganları temiz okyanus ve temiz su üzerine. Özellikle atılan tek kullanımlık plastiklerin yarattığı muazzam kirlilik ile ilgili farkındalık yaratmaya çalışıyorlar.
Geçen yıl özellikle iki boğaz arasında kapalı bir iç deniz olan Marmara'da oksijenin bitmeye yüz tutmasıyla denizin can çekiştiğini müsilaj krizi ile görmüştük. Dökülen kimyasallar, atılan plastikler dünya harikası ve emsali olmayan bu iç denizin son nefesini verdiğini gösteren alarm zili idi. Garip bir şekilde, sadece bize mahsus değil denizlerin mahvolduğunu farkında olmamak. Dünyanın önemli bir çoğunluğu farkında değil, umursamıyor, hatta inanmıyor. Artık nasıl bir bilgi kirliliği bombardımanında yaşıyorsak insanlar duyduklarına gördüklerine vs inanmayı durdurmuşlar ve her olayın bir başkasının komplosu olduğunu düşünüyorlar.
Ancak gerek bilim adamları, gerek su sporları ile uğraşanlar ve sahil şeritlerinde yaşayanların, balıkçıların, geçimini su ve deniz üzerinden sürdürenlerin gözle gördükleri, birebir yaşamlarının içinde olan kirlilik inkar edilemeyecek kadar vahim düzeyde. Uzaydan dünyamıza bakıldığında eskiden okyanuslar nedeni ile mavi görünen gezegenimiz belki de bir süre sonra renkli plastiklerle kaplanmış olarak görünecek.
İnsan bedeni susuz sadece 3 gün hayatta kalabiliyor. Gerçekten insan ve hayvanlar için içilebilir ve tarım sulamasında vs kullanılabilir su bitiyor mu? Arıtınca eski haline gelmesi mümkün olmuyor mu? Yazın buharlaşıp, yağmur olunca temiz su olarak yağmıyor mu? Yer altı suları da mı kirli?
Aslında bunun en iyi cevabını bize geçen yıl Marmara Denizi vermiş olabilir. Su iki hidrojen ve bir oksijen elementinden oluşuyor. İçindeki oksijeni çıkardığınızda o artık su değil. Buharlaştığı zaman da su değil. Dolayısı ile asit yağmuru, karbon monoksit yağmuru, radyoaktif yağmuru, sülfür yağmuru veya başka bir çeşit yağmur oluyor. Gökyüzünün rengi bile kirlilik nedeni ile her yıl değişiyor ama yavaş değişiklikleri farkedemiyoruz . Bu nedenle güneşi veya ayı, yıldızları, bulutları eskisinden farklı görüp algılamaktayız ama günlük dertler arasında farketmek zor.
Geçtiğimiz aylarda ise dehşet bir haber vardı yayın organlarında, bebek plasentasında bulunan mikroplastikler. Doğaya atılan plastikler, çok yavaş hızlarda küçülüyorlar ve mikroplastikler halinde deniz canlılarının hayatlarını tehlikeye atmaktalar. Mercanlar, kabuklulular, kaplumbağalar, balık ve memeli türleri ve mikroorganizmalara milyon çeşit canlı bundan nasibini almakta. Sadece deniz değil aynı zamanda karaya atılan plastiklerin kimi yer altı sularına kimi taşan derelerle göllere ve yine denizlere akıyor. Ayrıca Dünya üzerindeki denizlerin tamamı birbirine bağlı. Meksikada atılan bir çöp akıntıyla Hint Okyanusuna veya Akdenize gelebiliyor. Tam tersi de söz konusu. Adalara giderken vapurdan atılan bir çöp, Fethiyeden veya Kızıldenizden geçerek Ümit Burnuna kadar gidebilir.
İki sene önce Meksika'da kürek antrenmanı yapan bir sporcu Xochilmilco nehrinde ki onların olimpiyat parkuruda bu nehrin kollarından birinde çöpten kürek çekemez durumda olduğunu gösteren bir fotoğraf paylaşmıştı. Benim antrenman yaptığım Alibeyköy barajında da benzer bir durumu bahar aylarında sular yükselirken yaşamıştık. Sular yükselince piknikçilerin sahilde bıraktığı ne varsa (fırın kapağı, kırık sörf tahtası, bilumum top, şişe ve pet şişeler vs.) kürek çektiğimiz barajın sularına karışmıştı. Bizim için de epey tehlike yaratmışlardı. Hatta konu Hürriyet gazetesinde çöplerin baraj kapaklarını tıkamasıyla ilgili haber oldu. Şimdi buradaki suyu istediğiniz kadar arıtın, bu kirliliğin artığı olan mikroplastikler bizim sulama ve içme sularımıza karışmış durumda.
 |
| Alibeyköy Barajı Mart 2022 |
Ve ileriki yıllarda yeni nesilde artan başka hastalıklar duyarsak şaşırmayalım. Çünkü bu mikroplastikler daha anne karnında doğmadan bizim sinir, hormon sistemlerimize karışıyor. Bazı davranış bozukluluklarının sebepleri bile bugün tıp ve beslenme bilimi ile uğraşanlarca bağırsaklarımızdaki emilim ile ilişkilendirilmekte. Farketmeden bedenlerimize karışan plastiklerin bedenin endokrin sistemini etkilediği biliniyor, bazı obsesyonların, dikkat eksiklerinin veya otizmlerin, kısırlıkların, kalp hastalıklarının, kanserlerin de sebebi olarak karşımıza çıkarsa şaşırmayalım. Bindiğimiz dalı kestiğimizi bile bile, ya düşmezsem demek epey abesle iştigal oluyor.
 |
| Fotoğraf: earthdaynetwork@instagram |
Durumun vehameti ile bir kaç istatistik WWF'nin raporundan aldım paylaşmak istiyorum. Bugüne kadar denizlerdeki 2144 canlı türü plastik kirliliğine maruz kalmış. 297 tür üzerinde yapılan araştırmada %88 inin olumsuz etkilendiği tespit edilmiş. Kuşların %90 ının ve kaplumbağaların %52 sinin kirlilik nedeni ile olumsuz etkilendiği tahmin ediliyormuş. Her yıl 23 milyon ton plastik denize çöp olarak bırakılıyor ve 2050 ye kadar bunun 4 katına çıkacağı öngörülüyor. Sadece alışveriş torbalarını bez veya file yapmakla iş bitmiyor. Marketlerde FMCG ( hızlı tüketilen paketli gıda ve ürünler) incelerseniz hepsi torbalanıyor, veya altlarında plastik bir kap bulunuyor. Bu tarz paketleme, çalışan insanların işini alışveriş anlamında kolaylaştırsa da farklı bir materyale geçilmesi veya bu tip paketlemenin kaldırılması gerektiğini görüyoruz.
Gözle görmediğiniz zaman yok olmuyorlar. Üç yıl önce gittiğimiz Göcek'te ve Selimiye'de bile teknelerin yanaştığı koylarda snorkel ile daldığınızda deniz dibinde pek çok içecek kutusuna ve şişesine rastlamıştık ne yazık ki? Denizin üstüne baktığınızda görmüyorsunuz ama dibi sandığınız kadar temiz değil. Marmara Denizi de geçen yıl yüzümüze tükürmüştü kabahatimizi zaten. Daha neyi bekliyoruz. Daha temiz bir deniz dünyada yok, daha başka bir dünya henüz yok. Elon Musk ve bir kaç arkadaşı dünyayı terk etmek üzere bir roket hazırlamış olabilirler ama aslında henüz başka bir mavi gezegen yok.
Yaşamı en derin yerinden tehdit ettiği halde, yok sayarak devam eden insan türünü farkındalık ile ilgili uyarmak ve alışkanlıklara dikkat etmek üzere uyaran aktivist ve derneklerle beraber en çok da sporcular.
Denizlerdeki kirlilik su sporlarının tamamını etkilerken, denizdeki kirliliğin havanın kirliliğine etkileri olduğunu da öğrendik. Önceleri sadece havayı ağaçların verdiği oksijenin temizlediğini bilirdik, oysa son yıllardaki araştırmalar gösterdi ki atmosferin temizliğinde okyanuslar önemli bir rol oynuyor. Ve okyanuslar kirlenince bu küresel ısınmayı hızlandıran bir etken oldu. Hava kirliliği, ve eski miktarında ve zamanında düşmeyen kar, hem kış hem tüm doğa sporlarını ve sporcu sağlıklarını etkiliyor. Özellikle dev bir sanayi ve eğlence sektörü olan dev arenalarda, muazzam yayın hakları ile futbol sporunun futbolcularının, seyircilerinin ve tüm paydaşlarının hava kirliliği yüzünden etkilendiğini biliyor muydunuz? Bunun finansal zararları yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı bile, yakın gelecektede kirliliğin artış hızında bu zararda artacak.
David Goldblatt'ın bu farkındalık için yayınladığı rapor özetini de aşağıda ilgilenenler için koydum. Olimpiyatların veya büyük spor organizasyonlarının ne kadar büyük bir sanayi olduğunu ve kirlilik yüzünden bu sanayinin ve desteklediği diğer turizm ve hizmet sektörlerinin işsiz kalabileceğini farketmemiz gerekiyor. Düzeltmek için önce farketmek şart.
Plastik aslında hem ucuz hem hafif ve kullanışlı önemli bir icat. Ancak, plastik uzun ömürlü ve dayanıklılığı çok uzun bir materyal. Bu nedenle kesinlikle tek kullanımlık olmaması gerekiyor. Her köşeyi kaplayan bu plastik kullanımını nasıl azaltacağız? Bu konuyu anlatan bir kaç örnek video ve podcast sizler için paylaşıyorum. Alış veriş torbalarının yanı sıra, ambalajsız satılan ürünlere yönelmek gerekecek belki de. Evde ürünleri taze tutmak için kullandığımız streç filmler vb plastik ürünler yerine alternatiflerine bakmaya başlamakta fayda var. Sıfır yapamasak da azaltmanın yollarını düşünmek gerekiyor. Çocuklarımızı da bu tip kullanıma alıştırmak ve farkında olmalarını sağlamak gerek. Bir süre önce yapılan Wall-E filmini seyrettirebilirsiniz örneğin. Tam da bu filmden esin alan bir mucidin jöleden plastik yokeden robotları ile ilgili bir projesi var, onun ted konuşmasını da ekledim.
 |
| https://halktv.com.tr/gundem/istanbulda-musilaj-artarak-devam-ediyor-462883h |
https://www.un.org/depts/los/wod/
https://www.hurriyet.com.tr/video/su-yukseldi-alibeykoy-baraji-cople-doldu-42026084
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55412052
https://worldrowing.com/responsibility/environment/kafue-river-rowing-centre-info/
https://bigplasticpledge.com
https://worldrowing.com/world-rowing-instagram/
https://www.rapidtransition.org/wp-content/uploads/2020/06/Playing_Against_The_Clock_FINAL.pdf
https://youtu.be/HVHNBTgSI2E
https://www.ted.com/talks/jonathan_rossiter_a_robot_that_eats_pollution
https://wwf.panda.org/wwf_news/?352450/On-course-for-cleaner-water-WWF-and-World-Rowing-extend-partnership-to-2024
https://www.worldwildlife.org/pages/wwf-and-world-rowing-partner-to-protect-fresh-water
https://wwf.panda.org/wwf_news/?5339941/WWF-and-World-Rowing-partnership-going-from-strength-to-strength
https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/denizlerdekiplastikkirliliininetkileri_forma.pdf?11720/Denizlerdeki-Plastik-Kirliliginin-Denizel-TurleriBiyocesitlilik-ve-Ekosistemler-zerindeki-Etkileri
https://youtu.be/RbIxYm3mKzI
https://www.turmepa.org.tr
https://open.spotify.com/episode/3InxF9UTCJzoSI9GzYR2ql?si=jRyOfwq_StSJqLrukMjMrw
https://open.spotify.com/
Yorumlar
Yorum Gönder