BİLGE KÜREKÇİ

 

Kürek çekerken eğer okumaya da vakit ayırıyorsanız yaşamın her alanından kürek çekmeye ilham olan şeylere, veya küreğin yaşamın her alanında ilham olduğu bir şeye rastlamak mümkün, eğer okuyor ve bağ kurmayı bilebiliyorsanız. Kürek çekmek adeta felsefi bir spor disiplini. En karmaşık değil ama düşündüren, olgunlaştıran, bilgeleşme fırsatı sunan bir spor. 

Özlem Küskü'nün yayına hazırladığı 2000 yıllık bilgelik rehberi 'Gladyatör Kararını Arenada Verir' adlı Seneca'nın sözlerini ve felsefesini bir araya getirdiği kitabı okurken, bana düşündürdüğü kürekçinin eğer biraz felsefe okursa bilge olacağı oldu. Kitap "Kimdir bilge kişi?" sorusu ile başlıyor. 

Seneca bilgeyi sahip olduğu erdem sayesinde insanlık olarak aşkın kişidir diye özetlemiş. Onun sağlam ruhunu sarsacak bir silah yoktur. Sonuçlara değil niyetlere bakar. Başlangıcın elinde olduğunu bilir, bilge iyi talihin önüne koyduğu hediyeleri kabul etmesini ve kötü talihin ise işlemeyeceği bir dayanıklılığı olduğunu belirtiyor. Karakteri bir kaledir. Surları erdem ve doğrulukla çevrilidir ve aşılmaz. Zapt edilemez ve dimdik ayaktadır. Talih verdiği dışında bir şeyi geri alamaz. 

Erdem özgürdür, dokunulmaz ve sarsılmazdır. Bilgenin temel felsefesi doğaya uygun yaşamaktır ve en önemli motivasyonu katlanılmaz olanı katlanılır hale getirmektir.  Dayanılmaz olanı erdemiyle karşılar, iyileştirir ve durdurur. Hatalarından özgürleşmiştir ve kendinin efendisidir. Dik durur, mutludur ve neşelidir. Ona haksızlık yapan ile mücadele eder, bunu intikam için değil, haksızlık yapanı düzeltmek için yapar ve sadece kendisinden değil, toplumdan da sorumlu olduğunu bilir. 

Bilge kendini bilmeyi esas alır. Aklı rehber edinip, kendini ince bir süzgeçten geçiren insan hakikat yolculuğuna çıkmış demektir. Bilgi olmadan güven, sebat olmadan bilgi olmayacağını bilir. İnsanın iki şey için var olduğunu bilir, düşünce ve eylem. Özümüzün mayasının merak olduğunu bilir. Merakı sınırsızdır. Çünkü herşeyin kendisi ile ilgili olduğunu bilir. 

Bilge haz, acı ve erdem arasında denge kurmayı bilir.  Acıyı ölçülü yaşamak. hissettiğin oranda değil acıyla bağ kurduğun oranda üzülürsün, Acıyı oyalamaz onu yener. Yaşam yolculuğunda korku gibi umutta endişeye sürükler, bugünü ıskalayıp geleceğe çengel atarak yaşanmasına neden olur. Bilge ise korku veya gerekçesiz büyük umutlar peşinde değildir. Daha ne kadar yolu kaldığından ziyade başlangıçtan beri ne kadar yol aldığını görmeyi bilir.

Bilge kendini, niyetini ve gidişatını kontrol eder. Diğer insanlar nehirde sürüklenen nesneler gibi önlerine geleni süpürüp durular, bazısı durgun suda tutulur, bazısı sert akıntıda sürüklenip kıyıya vurur, kimi girdaba katılıp açık denizlere atılır. Ne istediğine karar vermek ve karardan dönmemek gerekir. Her yerde olan hiçbir yerde değildir. Bilge böyle kararlı bir tutumla kendi yolunda ilerler.

Bilge zamanını iyi yönetir, zamanı muhafaza eder. Hatalarını itiraf etmek, aklı başına devşirmenin belirtisidir. Bizi uyduğumuz derin uykudan felsefe uyandırır ve bizi harekete geçirir. Yaşamın dümeninde felsefe oturmalıdır. Yaşam akıp giderken sizi felsefe iyileştirir. Talih insanın halini harabeye çevirdiğinde onu koruyacak felsefedir. Ruhsal coşkunun ateşini söndürme, ruhun eğilimini yerleşik bir hale gelinceye dek çabana tutunmayı sürdür ve temelini sağlamlaştır. Hiçbirşeyi küçümsemeden, endişeye kaptırmadan güvenle yoluna devam eder. Bilge başkalarını değil kendini aşmakla ilgilenir. 

Sizde bu tarifte yer alan kürekçiyi hissettiniz mi? Acaba Seneca kürek çekmiş miydi?

Kürekçiler her zaman iskeleden ayrıldıklarında bir istikamete gitmeye niyet ederler ve bu yolculuğu yöneten endişe, korku veya umut değil akıl ve düşüncedir. Gözleri hep ne kadar yol aldığındadır. Tüm yol boyunca vücudundaki ağrıyı sızıyı, ellerdeki yaraları ve acıyı bilir ama yolculuğunda bunu abartarak hissetmez, yolculuğunun her anında son derece uyanık ve farkındadır. Hatalarından ders çıkarır. Mağrur, dimdik ve kararlı duruşu ve alçak gönüllülüğü ile ilerler. Hem kendinden, hem teknedeki diğer herkesten hatta diğer teknelerdeki kişilerden de sorumlu olduğunu bilir. Yol boyu hangi talihsizlik, hangi hatalar olursa olsun, kendini bilerek kendini aşma yolculuğunda olduğunu bilir, bu coşkusu her zaman canlıdır. 

Sevgili kürekçi dostlarım, aldığınız her kilometre yolda biraz daha bilgelik yolunda akıl ve felsefenin dümende olduğu yolculuklarınız olmasını diliyorum. Forsa veya Bilge Kürekçi olmanın bizim elimizde tuttuğumuz kürek ve her nefeste atan yürekte olduğunu hissetmeniz dileği ile. Felsefe ile akıl ve düşünce  ile  yol alalım.

-

Seneca, Gladyatör Kararını Arenada Verir. Yayına Hazırlayan: Özlem Küskü, Çeviren: Özlem Küskü, Destek yayınları, İstanbul, 2020