LİDER

 İşletme fakültelerinde Yönetim dersinin önem verilen konularından biri de liderlik konusudur. Öyle ki, antrenörlük başlangıç eğitiminde bile ünitelerden biri bu konuya ayrılmış. Birbirine benzer pek çok tanım ile lider kimdir, bir kalıpla tanımlanmak isteniyor. Tanımlardan birini burada konuya girebilmek için veriyorum; ' Belli amaçlar doğrultusunda hedefe ulaşmak için insanları etkileyip yönlendiren ve bu hedef gruptaki insanların takip ettikleri kişi liderdir' . Farklı tartışılan görüşler var bu konuda. Kimilerine göre doğuştan gelen karizmatik bir yetenek. Kimilerine göre sonradan edinebildiğiniz bir beceri de olabiliyor. 

Budapeşte Eylül 2019 Türk Master Kürekçiler

Hangi gruba liderlik ettiğiniz ile ilgili liderliğin farklı tipleri var. Literatürdeki tanımlar şöyle; otokratikler, demokratikler, liberaller, dönüşümcüler, vizyonerler, karizmatikler, durumsalcılar, stratejikler. Literatürdeki isimler yerine ben şu terimleri kullanmayı seviyorum. Dediğim dedikçiler, eşitlikçiler, paylaşımcılar, hayalperestler, özgürlükçüler, düşünürler, politikler, devrimciler, uyum becerililer, teşvikçiler, destekçiler, analizciler, görünmezler. Fark edebildiyseniz eğer, bu tanımların tamamın ortak  özelliği liderin hitap ettiği toplulukla nasıl iletişimde olduğu. Topluluğu etkilemek için nasıl bir dil kullandığı ve karşı tepki de aldığı tavır ve duruşunun nasıl olduğu. Demek ki liderlik bir iletişim ve davranış yöntemi. 

Konun özünde fark etmemiz gereken; topluluklar bazen birini takip ederler ama o kişi gerçekten lider midir? sorusunun yanıtı. Birinin izinden gidiliyor olması o kişiyi gerçekten lider yapar mı? Ya da takip ettiğinizi sandığınız kişi mi aslında gerçekten sizi yönlendiren.  

Örnek vermek gerekirse, Kutup bölgelerinde kurt köpeklerinin çektiği kızakları filmlerde görürüz. Köpeklerin lider olarak kabul ettikleri bir köpek vardır ve o yola çıkmadan diğer köpekler hareket etmez. Biri diğerlerine liderlik eder ama o lideri kim yönlendirir? Daha akıllı ve daha güçlü olan ve kızağını çektiren adam.  Ya da koyun sürülerinde koyunlar daha aktif bir koyunun peşinde giderler ama o koyun sürüsünün başında bir köpek yoksa farklı gruplara dağılıp dağda bayırda kaybolurlar. O yüzden köpeğe ihtiyacınız vardır. Ama köpeğin başına bir çoban ve çobanın başında da bir sürü sahibi vardır. Yöneticileri de kapsayan katmanlı liderlikler var demek.

Lider, bir kişinin varlığı ile sınırlandığında, liderlik süreci de en fazla o kişinin ömrü kadar ve hatta sadece bir nesil grubu kadar devam edebiliyor. o zaman kişi ile sınırlandırdığınızda geçici bir durum, ama liderlik eden bir fikir ise, o zaman o fikir nesiller boyu devam ediyor. Eğer bu fikir akıl ve mantık çerçevesinde ise ömrü sonsuza kadar uzayabiliyor. Bu nedenle bazı çıkar sahipleri fikir sahiplerinden ölesiye korkarlar. Çünkü görünmese de gerçekten liderlik eden fikrin kendisidir ve daha iyi bir fikriniz yoksa çıkar sahibinin devri geçecektir.

İşte Cumhuriyet böyle bir fikirdir. Geçmişi ve temeli antik çağlara kadar dayanır. Pek çok akım, dini görüşler, ırkçı yaklaşımlar, farklı kültür ve yorumlar zaman içinde tartışılsa bile cumhuriyet fikrinden daha iyi bir fikir henüz bulunmamıştır. Cumhuriyet, kendi kaderiniz üzerinde bilinçli olarak karar verebilmeniz için size fırsat veren akıl ve vicdan temelli bir yönetim fikridir. Bu yüzden uygulanabilirliği sadece aklı ve vicdanı hür olan gruplarda mümkündür. 

Kürek sporunun bu farkındalığa da ciddi bir katkısı var. Küre sporu başlı başına bir yönetim bilimidir ve keşke üniversitelerde yönetim ünitelerinde mecburi ders olarak konulabilse idi diye düşünüyorum. Bir grup teknesini ele alalım. Kürekçiler, hamla adını verdiğimiz kürekçinin palalarını, sırtını, temposunu pür dikkat izleyerek maksimum güçleri ile uyumla takip ederler. Lider hamla adını verdiğimiz kürekçi midir?  Dümeni tutan mıdır? Taraftarlar mı? Yıl boyu birlikte emek verdiğiniz antrenör mü? Kulübün başkanı mı? Takım kaptanı mı? Yoksa tüm ekibin bir arada inandığı ve azimle sonuna kadar kendini ortaya koyduğu hedefe ulaşma fikri midir? 

Başarılı ekiplerin ortak özelliği, bilinçle aynı fikri hedefte ve çalışma azminde olan kürekçilerden oluşmasıdır. Tüm kürekçilerinizin farkındalıklarının ve bireyselliklerinin güçlü olması gerekir. Kişilik ve egoları gelişmiştir. İletişim becerileri gelişmiştir. Bu takım, bu kulüp tek bir grup teknesinde değil tüm diğer tekne branşlarında da başarılı olma yolundadır. Bana göre lider olan fikirdir. O fikre sizi inandıran çok özel insanlar farklı kademelerde karşınıza çıkar. Bu özel iletişim becerisine sahip insanlarla birlikte adımlarınızı bilinçle attığınızda aranan hedefe ulaşma imkanı vardır.

Yine başka bir kürek sporu örneği vermek istiyorum. Özellikle veteran küreğinde çok sık karşılaştığımız bir durum. Aynı gün içinde bir yarışta rakibiniz olan bir sporcuyla bir sonraki yarışta aynı teknede birlikte kürek çekersiniz. Büyük resimde kürek sporunun gelişimi , yerine göre rakiple doğru iş birliği ve sürdürülebilirliğin sağlanması gibi çok derinlikli amaçlara hizmet eder. Esas fikir, kürek sporunun tamamının gelişimine katkı sağlamak ve ortak bir keyfi veya hüznü birlikte paylaşabilmektir. Yenmek veya yenilmekten ziyade büyük resime katkıda bulunmak önemlidir. Dünya Master Kürek Şampiyonası bu nedenle önemli bir anlayışa hizmet eder. Her ne kadar ulusların bayrakları çekilse de, takımların isimleri anons edilse de , ekipler içinde birden fazla milletten oluşan çok sayıda karma ekip vardır. Çünkü esas liderlik eden fikir bir arada insanlığın uyum ve huzur içinde yaşayabilmesine ve sağlıklı yaşama katkıda bulunmaktır. Budapeşte'de son çekilen yarışlardan birinde bir Türk sporcumuz, İngiliz ve Türk karma bir ekip oluşturmuştu dümenci olarak da genç bir Rus kürekçiyi bir araya getirerek güçlü bir 8 tek karma ekip oluşturmuştu.  Özel bir iletişim becerisi olduğu için kendisini takdir ediyorum. Test çağı gençlere hitap ederek soruyorum; bu resimdeki gerçek lideri bulunuz? 

Gürbüz Doğan Ekşioğlu - Cumhuriyet Bayramı İllüstrasyonu

Covid-19 pandemisi sırasında en çok yazılıp çizilen ve tartışılan konulardan biri de sanal dünyanın derinleşmesine hız kazandıran bu dönemde liderlik konusu idi. Otokrasinin artacağını yazan kötümserler olduğu gibi , bu dönemi başarıyla atlatan ulusların liderlerinin daha akılcı ve demokrat olduklarını yazan iyimserler var. Oysa değişen sadece iletişim metodları , hatta bireylerin özgürlüklerinin genişlemesi ve sınırların daha da şeffaflaşması söz konusu. Eskiden bir mekanla sınırlı olan eğitim şu anda mekan sınırlarını tamamen kırdı. Ben İngiltere'de bir kürek eğitimini takip edebiliyorum. Kızım İspanya'da bir çocuk kitapları resimleme eğitimini, Ankara'dan bir arkadaşım İstanbulda ki bir sanat tarihi eğitimini takip edebiliyor. 

Görünen o ki gelecekte uluslarla ilgili sınırlar daha da şeffaf, geçirgen
ve ipeksi bir görünüm alırken, bilinçli ve akılcı fikirler daha yaygın ve güçlü olacak. Pandeminin akıl çerçevesinde ki liderliği zorlaştırması mümkün değil.  Takip ettiğimiz lider sandığımız herkes ve her şey lider değildir. Cumhuriyet fikri yönetim fikirlerinin  gerçek lideridir.

Bugün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı olarak kutladığımız gün. Bu fikri yaşamımıza uygulamamıza öncülük eden Mustafa Kemal Atatürk'ü rahmetle anıyor. Bayramımızı kalbimin en derin yerinden coşku ile kutluyorum. Nice Bayramlara !