MİX HAYAT
31 Mayıs 2020 tarihi, Covid 19 pandemisi nedeni ile karantina tedbiri olarak; alınan karar gereği İstanbul'da sokağa çıkma yasağının, son günü olarak belirlendi. Bugün Gezgin Gürcan Elbek ile Instagram üzerinde saat 15.00'te canlı yayında, Slovenya ve Bled Gölü'nde 2017'de düzenlenen Dünya Masterlar Kürek Şampiyonası ile ilgili deneyimimizi paylaşmaya çalışacağız. Bu yayına hazırlanırken, eşimle beraber kürek yarışı fotoğraflarımızı elden geçirirken Master yarışlarının en sevilen kategorilerinden biri Mix (Karışık) yarışların fotoğrafları, beni hayat ve kürek sporu korelasyonu üzerine yine düşündürdü. Mix (Karışık) kategorisi bir teknede eşit sayıda kadın ve erkek sporcunun birlikte yer aldığı yarışlardır. Şampiyonaların son gününde gerçekleştirilen en ilgi çekici kategoridir.
 |
| Sapanca - Mart 2020 4 Çifte Mix (Karışık) Yarışı |
Hayat yolunda giderken, toplumumuzda, şirketimizde veya organizasyonumuzda kadın ve erkek sayıları nasıl? Bu grupların sorumluluk ve yetki dağılımları nasıl? İş kolunuz ne olursa olsun, bu farklı cinslerin enerjilerinin hepsi bir arada dengeli olduğunda, daha verimli çalışma ortamları yaratıldığını, tüm iş hayatım boyunca gözleme şansı buldum. Sadece kadınlardan oluşan veya sadece erkeklerden oluşan departmanların, hatta toplantıların bile, mix olan toplantılara göre farklı olduğunu görebilirsiniz.
'...ama bazı işler erkek işidir.' diye kestirip atmayın hemen. Shell firmasının son 4 yıldır tehlikeli madde taşımacılığında, kadın şoförlere de yer verilmesini lojistik firmalarından talep ettiğini biliyordum. En sonunda başardılar ve 2018 yılından beri Türkiye'de resmen bir kadın LPG tankeri şoförünün yollarda olduğunu biliyoruz. (1)
Dünya genelinde, ne şirketlerde, ne politikada ne de diğer sosyal alanlarda henüz kadınların erkeklerle aynı sayıda hakettiği yerde olmadığı aşikardır. Bu istatistikler bugün gelişmiş olarak adlandırılan pek çok ülkede bile hala yetersizdir. Tarih içinde, kadının toplumdaki yeri dalgalanma gösterse de, geldiğimiz noktada cinsimizin katetmesi gereken çok yol olduğu görülüyor.
Avcı toplayıcı kabilelerde ve ilk yerleşik tarım toplumlarında daha eşitlikçi yaklaşımlarla yaşarken, zaman içinde karar mekanizmalarında, bilimde ve sanatta kadının geri planda kalmış olduğu görülmektedir. Bu geri planda kalmanın toplumları getirdiği noktada, erkek egolarının zirve yaptığı, farklı konumlarda bir kadın ile karşılaştıklarında, dehşete kapılmalarına yol açmıştır. Toplumlarda kadın bilim insanı, kadın sporcu gibi meydan okuyan kadınlar ile ilgili saçma fikirler ve saçma argümanlar geliştirilmiştir.
Oysa gerçek çok açıktır. Ne şanslıyız ki, istatistik bilimi gelişmiştir. Elimizin altında internetin ucunda kolaylıkla ulaşabildiğimiz harika veri adresleri var. Gapminder, Our World In Data bunlardan bir kaçıdır.
En basit grafiklerden biri beklenen ömür süresi ile zenginlik arasında ki korelasyondur. (2) Beklenen ömür uzadıkça, ülkelerin zenginliği artmaktadır. Bir alt kademeye inip, bebek ölümleri, doğum sırasında kadın ölümleri, kadınların ilk gebelik yaşları, kadınların eğitime ulaşma olanaklarına bakıldığında; bebek ve kadın ölümleri azaldıkça ülkelerin zenginliğinin artığı görülmektedir. (3) Kadın ve çocuklar yaşadıkça, eğitim alma fırsatları artıkça ülkeler zenginleşmektedir.
Ortaçağda gerek Avrupa'da, gerek Asya ve Afrika'da kadınların ortalama 15 yaşında evlendiği ve çoğunlukla doğum sırasında vefat ettiği günlerden bu yana, bugün gelişen tıp bilimi sayesinde kadınlar için pek çok fırsatta oluşmaya başlamıştır. Orta Çağda kadın ressam ve heykeltraş bulunmuyordu ya da 1800'lü yıllara kadar kadın bilim insanlarının isimlerine tarih sahnesinde rastlayamıyorduk. Eşitlikçi bir topluma ulaşabilmede diğer önemli bir hususta, sağlıklı ömrün uzamasının ardından, kadınların örgütlenebilmeleri için de oldukça uzun bir zaman geçmiştir. Sağlıklı uzun ömür süresinin yetersiz oluşu nedeni ile garip bir şekilde geliştiğine inandığım erkek egemen toplumlarda, kadınların ortak ilgi toplulukları da kuramadıkları görülmüştür. Çünkü erkek egemen kültürde yaşamanın yanı sıra, çocuk yetiştirmenin ardı arkası kesilmeyen ve önceden kestirilmeyen talepleri ile boğuşmak zorunda kalmışlardır. (4)
Kadınların örgütlenme örneği olarak, çağımızın en çok ses getiren 'Me Too' ('Ben de') , cinsel taciz ve saldırılarla ilgili kampanya, sosyal medya üzerinden çığ gibi büyümüş önemli bir bir araya gelme hareketi idi. Bazı kanun koyucuları bu konuda hareketlendirebilmişti. Ancak, 23 Mart 2020 tarihinde World Economic Forum'da Bjon Anderson'un makalesine göre, global düzeyde kadınlar seslerini duyuramadılar. (5) Son 20 yılda kadınların toplum hayatında ve yönetimde yetersiz de olsa daha fazla yer almaya başladığı ile ilgili bu sitede başka makalelere de ulaşmanız mümkün. Görünen o ki; daha kadınların kürekleyecekleri uzun bir yol var.
 |
| Münih, Almanya - 2018- 8 Tek Mix (Karışık) Yarışı Hazırlıkları |
Ancak, 20. yüzyılda, kadınlar fikir, sanat, bilim ve yönetime katılım haklarına kavuşmaya başladılar. Elsa Herman'ın 'İşte Yeni Kadın' adlı kitabında belirttiği gibi ; '... Yeni kadın kendisini, yaptığı işte ve fiiliyatta kendi cinsinden gelenlerin sadece bağımlılık ve itaat gösteren ikinci sınıf insanlardan oluşmadıklarını kanıtlamaya adamıştır....' (6) Bu söylemin üzerinden sadece 91 yıl gibi kısa bir süre geçmiş durumdadır.
Yeni yeni tüm Dünya'da kendine gelen kadınların da, erkeklerle birlikte aynı teknede, elinden geleni yapan kürekçiler olduğunun küresel olarak kavranması gerekiyor.
Dar Koridor kitabının, üzerine basa basa anlattığı gibi genel refaha giden yol için toplumların özgürleşmeleri gerekiyor, bu özgürlük dar bir koridorda yer alıyor, herhangi bir nedenle kamplaşmamış toplumlara ihtiyaç var; özellikle de kadın ve erkeğin eşitlikçi bir ortamda olması özgürlük koridorunda kalabilmek için gerekli bir şartlardan biri.
 |
| Sapanca, 2019 4 Çifte Mix (Karışık) Yarışı |
Gerek küresel ısınma, gerekse küresel salgın tekrar tekrar insanlığın kafasına vurmaktadır ki; kadın, erkek, bitki ve hayvan ne varsa bu Nuh'un gemisinde beraberce yol almaktayız, beraberce hayatı küreklemekteyiz. Beraber yemek yapıp yiyeceğiz ve beraber çalışıp, beraberce çocuklarımızı yetiştireceğiz. Gerek şirketlerimizin, gerekse toplumun refahı ve özgürlüğü buna bağlıdır. Gerçek şu ki; hayat teknesi beraber çekilen mix bir teknedir.
Bu nedenle, Shell'in kadın LPG şoförü önemli bir adımdır. Yolu açık olsun dileklerimle...
 |
| Budapeşte, Macaristan 2019 2 Çifte Mix (Karışık) Yarışı Öncesi |
4 ) HAVILAND William- PRINS Harald - WALRATH Dana, MCBRIDE Bunny - Çev. İnan DEniz Erguvan Sarıoğlu, Kültürel Antropoloji, Kaknüs Yayınlar 2008, 1. Basım, S.554
6 ) ACEMOĞLU Daron - ROBINSON James A. , Dar Koridor, Çev. Yüksel Taşkın, Doğan Yayıncılık, 2019, 1.Baskı, S. 438
Ellerinize Sağlık
YanıtlaSilAvustralya'da yaşadığım zaman sürecinde kadınların nasıl ikinci sınıf olduğunu görerek çok şaşırmıştım. Sonra öğrendim ki Anglo-sakson topluluklarda bu böyle. Jane Austin romanlarında bu farklılaştırmanın derin izleri görünüyor.
YanıtlaSilİnsan Avustralya, İngiltere, Kanada gibi ülkeleri böyle beklemiyor ama kadının iş hayatında yok sayılmasının en yüksek örnekleri bu ülkelerde yaşanıyor. Kadınlar aynı işe eşit ücreti 2020'de dahi görmüyorlar bu ülkelerde, daha yüksek başarım (performans) gösterseler bile.
Olumlu beklenti ve çabadan başka elimizden ne gelir, bakalım.
Kadının mağara devri aklıyla yaşandığı çok yer var ülkemizde ve dünyada daha gidilecek çok yol var. Ancak en uzun yol bir adımla başlar demiş Japonlar sanıyorum.
Sevgiyle